Kom je ze ook tegen? Trainers die leraren en ouders vertellen dat snellezen een soort ‘wondermethode’ is voor leerlingen om sneller te lezen en tegelijkertijd beter te onthouden? Maar volgens wetenschappers is het tegendeel waar. De algemene gedachte dat snellezen een effectieve studievaardigheid is, is achterhaald. Er bestaat geen methode om leerlingen heel veel sneller te laten lezen met behoud van tekstbegrip (Rayner et al.,2016 en Baddeley, 2003). Na een workshop of training kunnen leerlingen wel sneller door een tekst heen, maar ze begrijpen er minder van. In dit artikel bespreken we 3 manieren waarop snellezen een leerling meer kwaad dan goed doet.
1 Snellezen verkort de aandachtsspanne van een leerling
Snellezen verkort de aandachtsspanne van een leerling. Het vergt veel focus om een tekst te lezen. Je ogen bewegen snel over de pagina, terwijl je hersenen hard werken om nieuwe informatie te verwerken. Uit onderzoek blijkt dat een lezer tijdens een oogstilstand de tekst waarneemt en begrijpt, maar dit is niet het geval bij snellezen. De nadruk ligt op weinig oogstilstanden en niet teruglezen.
2 Snellezen en het langetermijngeheugen
Hoewel snellezen een positief effect heeft op onthouden van informatie in het kortetermijngeheugen, heeft het niet veel positieve invloed op het langetermijngeheugen. Door snellezen kan een leerling misschien meteen de belangrijke onderdelen van een tekst of boek onthouden, maar vergeet ze na een paar maanden weer. Beter onthouden betekent niet dat een leerling meer inzicht heeft gekregen in de lesstof. Als je iets hebt onthouden in het kortetermijngeheugen wil dat niet zeggen dat het automatisch terecht komt in je langetermijngeheugen. Lezen gaat niet alleen over kennis verwerven, maar het gaat ook over het ervaren van allerlei emoties zoals blijdschap, verdriet, frustratie, verbazing, enzovoorts. Emotionele context zorgt voor sterkere verbindingen in het geheugen. Tijdens snellezen worden emotionele ervaringen vermelden, waardoor je hersenen het moeilijker vinden om nieuwe informatie om te zetten in langetermijnherinneringen.
3 Snellezen en tekstberip
Volgens de onderzoekers Rayner et al. (2016) en Baddeley (2003) daalt je tekstbegrip als je gaat snellezen. Het heeft dus geen positief effect op tekstbegrip. Leer je een leerling snellezen, dan gaat hij inderdaad sneller door de tekst heen, maar zijn tekstbegrip zal dan veel kleiner zijn dan wanneer hij in zijn eigen tempo zou lezen. Het tekstbegrip van een leerling wordt vooral beïnvloed door de woordenschat. Een goede woordenschat zorgt ook voor snellere en goede leesvaardigheden. Uit onderzoek is gebleken dat de kinderen die niet aangespoord worden om snel te lezen even goed zijn in het begrijpend lezen als de kinderen die worden aangespoord snel te lezen.
Scholen en snellezen
Scholen moeten kritisch omgaan met aanbieders die beweren dat snellezen dé oplossing is. Snel lezen is niet nodig voor het ontwikkelen van voldoende tekstbegrip. Leerlingen die onder het gemiddelde lezen, zijn voldoende in staat een tekst te begrijpen. Een workshop of cursus snellezen kan achterwege worden gelaten, omdat het geen functie heeft op begrijpend lezen. Besteed meer tijd aan andere aspecten van het lezen zoals het begrijpend lezen en leesmotivatie.
